Rok temu, w imieniu swoim i uczennicy zwróciłam się do wszystkich Państwa z prośbą o pomoc w odnalezieniu Pana Mauscha Schogam (Mosze Szogam), syna Soni i Tauchuma Schogam, urodzonego w Kownie w 1929, więźnia m.in. obozu w Oświęcimiu (Auschwitz-Birkenau), który ocalał z Zagłady i po wojnie zamieszkał w Izraelu.
Gromadzone przez nas informacje służyć miały napisaniu pracy konkursowej VII edycji Ogólnopolskiego Konkursu Fundacji im. Stefana Batorego i Ośrodka KARTA w Warszawie "Historia Bliska".
Pomimo braku informacji praca konkursowa powstała. Autorka, Karina Grabowska, uczennica V Liceum Ogólnokształcące w Grudziądzu w Polsce za pracę pt. "Wspomnienie o Soni Schogam-Etkin" otrzymała III nagrodę indywidualną, która została wręczona 2 czerwca 2003 r. podczas uroczystości na Zamku Królewskim w Warszawie.
Autorka pracy jest już absolwentką szkoły, praca została nagrodzona, temat więc teoretycznie wydaje się być zamknięty. Teoretycznie, gdyż ja, jako nauczyciel historii i opiekun pracy nadal poszukuję krewnych, przyjaciół, znajomych Pani Scherill Schogam-Etkin i Pana Mauscha Schogam, urodzonych w Kownie (Kaunas) na Litwie, w latach 1956-1961 na pewno mieszkających w Izraelu.
Scherill (używająca imienia Sonia) Schogam-Etkin urodziła się w 1900 roku w Kownie. Jej rodzicami byli Hillel i Rachel, z domu Jog. Ukończyła studia na Wyższej Szkole Stomatologicznej w Odessie, w 1928 r. wyszła za mąż za Tauchuma Schogam, kierownika żydowskiej szkoły.
W chwili wybuchu II Wojny Światowej mieszkała w Kownie. W lipcu 1941 r. rodzina Schogam została umieszczona w tzw. małym getcie. Mąż Soni - Tauchum Schogam został zamordowany 27 listopada 1941 r. podczas likwidacji małego getta. Prawdopodobnie tego samego dnia zginęli - nieznany mi z imienia szwagier Soni, i jej matka Rachel.
Sonia wraz z synami - Jakob i Mosze oraz ojcem mieszkała w tzw. dużym getcie do 1941 r. W dniu 27 lub 28 marca 1944 r., podczas likwidacji dzieci i starców został zamordowany jej ojciec Hillel Etkin.
W czerwcu 1944 r. Niemcy przystąpili do likwidacji kowieńskiego getta. Część ludności została wyprowadzona do fortu i tam zamordowana, część wywieziona do obozów koncentracyjnych.
Sonia Schogam wraz z synami przybyła do KL Stutthof prawdopodobnie 13 lipca 1944 r. Znajdowali się w jednym z pierwszych transportów Żydów z krajów nadbałtyckich. Tylko w dniach 12, 13 i 16 lipca do KL Stutthof przywieziono 4785 Żydów litewskich.
Tego samego dnia została rozdzielona z synami. Jakob nie zobaczyła już nigdy, Mauscha dopiero w 1956 roku. W obozie otrzymała numer 43457.
Pod koniec września 1944 r. około 5000 żydowskich kobiet, wśród nich Sonia Schogam, zostało zatrudnionych przez organizację Todta do kopania umocnień przeciwczołgowych na linii Drwęcy i wywiezionych do sieci komand roboczych w okolicy Brodnicy. W straszliwych warunkach, głodzie, mrozie i poniżeniu kopała rowy przeciwczołgowe w okolicach Lubicza, Cieszyna do stycznia 1945 roku. Przeżyła Marsz Śmierci, wyzwolenia doczekała w Kokoszkach 23 marca 1945 r.
Jakob i Mauscha Schogam urodzili się 29 września 1929 r. Pewne jest, iż opuścili KL Stutthof transportem skierowanym do KL Dachau. 26 lipca 1944 r. ich nazwiska figurują na liście transportowej więźniów przeniesionych z KL Dachau do KL Auschwitz. Numerami B-2774 do B-2904 oznaczono 129 chłopców - Żydów z getta w Kownie. W Auschwitz bracia Schogam numerów nie otrzymali. Na podstawie list transportowych zostali uznani więźniami Auschwitz.
W zeznaniach Soni złożonych w 1961 r. w Yad Vashem znajduje się informacja o tym, iż Jakob został ranny podczas próby ucieczki i zaginął.
Fakt ucieczki, ale na trasie Dachau - Auschwitz, poświadcza publikacja D. Czech, Kalendarz wydarzeń Auschwitz, Oświęcim 1992 na str. 721.
Mauscha Schogam przeżył Zagładę, przedostał się do Izraela, pracował w redakcji gazety Maariw. Po długich staraniach sprowadził do Izraela - matkę. Spotkali się 15 maja 1956 r.
Scherill Schogam-Etkin swe zeznania złożyła w Instytucie Yad Vashem w 1961 r.
W tym momencie urywa się wszelki ślad po rodzinie Schogam.
Ponawiam swą prośbę. Wszystkich z Państwa, którzy w przedstawionych życiorysach rozpoznajecie losy swych krewnych, przyjaciół, znajomych - proszę o kontakt.

E-mail: hankajotde@poczta.onet.pl

Jedyny ocalały barak mieszkalny-Wrocki

Obelisku poświęconego pamięci Żydówek

Rowy przeciwczołgowe, stan w 2002 r.