Platforma dialogu polsko-żydowskiego
|
Konferencja naukowa: "Poszukiwanie pamięci i dialog - Białystok 65 lat później"
Generalnym celem Konferencji była rekonstrukcja Pamięci i Dialog oraz kreowanie nowej przestrzeni wzajemnego Porozumienia w relacjach polsko-żydowskich. Uważamy, że Białystok położony na wschodniej granicy Unii Europejskiej jest odpowiednim miejscem na tak ważną debatę, ponieważ nasze miasto przez wiele wieków było i jest niepowtarzalnym i znanym centrum wielokulturowej aktywności społecznej, przemysłowej i religijnej, w którym Żydzi odegrali istotną rolę. Powstanie w Gettcie Białostockim w 1943 roku, kolejne bohaterskie po Warszawie i Łodzi, zakończyło się deportacją 60 tysięcy jego żydowskich mieszkańców i ponad 200 tysięcy z regionu podlaskiego do obozów śmierci. Dzisiaj, wielu potomków Żydów Białostockich w Izraelu, Europie, Ameryce, Australii i na świecie, jest zainteresowanych naszym kongresem. Białostockie powstanie uważane jest przez historyków za drugi pod względem wielkości, po Warszawie, zryw ludności żydowskiej w walce z hitlerowcami. Przez kilka dni trzystu słabo uzbrojonych, młodych Żydów prowadziło tam beznadziejną walkę z Niemcami, dysponującymi czołgami i samolotami. Główne walki w getcie toczyły się 16 sierpnia. W kolejnych kilku dniach broniły się już tylko pojedyncze punkty oporu. Symbolem konferencji był pomnik spalonej przez hitlerowców w 1941 roku wielkiej białostockiej synagogi (jej złamana kopuła), w której - tu historycy nie są zgodni - zginęło od 800 osób do 2 tys. osób. W znaku konferencji jest też róża - symbol nadziei. Historycy oceniają, że w okresie międzywojennym białostockie było województwem, w którym odsetek ludności żydowskiej był największy w kraju i wynosił ok. 12 proc. Były w nim miasta, gdzie połowa - a w niektórych nawet większość mieszkańców - była Żydami. Przed wojną w Białymstoku było około 50 tys. Żydów, a miasto było znaczącym ośrodkiem kultury i religii żydowskiej. Z tej społeczności po powstaniu i wywózkach do obozów ocalało zaledwie kilkaset osób. W mieście śladów materialnych po społeczności żydowskiej prawie nie ma. W ubiegłym roku otwarty został Szlak Dziedzictwa Żydowskiego, który ma upamiętniać kilkadziesiąt miejsc związanych z historią białostockich Żydów. Poszczególne przystanki na szlaku to zarówno byłe żydowskie instytucje - szkoły, teatry, pałace fabrykantów, synagogi, cmentarze - jak i miejsca po obiektach zniszczonych w czasie II wojny światowej. Oprócz naukowców z kraju i zagranicy, w konferencji wzieli udział dyplomaci m.in. z Francji, Izraela, USA i Australii, przedstawiciele organizacji żydowskich i Polacy wyróżnieni tytułem "Sprawiedliwi wśród narodów świata", za ratowanie Żydów w czasie II wojny światowej oraz studenci i młodzież szkół średnich. Jak podkreślano w czasie otwarcia konferencji, potrzebna jest pamięć, "by krew Holocaustu stała się krwią nadziei" i potrzeba instytucji dbających o zachowanie pamięci o tej tragedii, bo jej świadkowie odchodzą. Apelowano o pamięć, ale przede wszystkim o dialog i edukację, by nie pojawiła się ignorancja, na bazie której rodzą się zjawiska antysemityzmu i rasizmu. Zwracano też uwagę, że od wojny wyrosły dwa pokolenia Polaków i Żydów, którzy nie pamiętają wspólnej przeszłości, a Białystok był i jest miastem wielokulturowym, któremu pamięć o żydowskiej przeszłości jest potrzebna. Organizatorem jest Polsko-Francuska Fundacja Nowych Praktyk Demokratycznych im. Michela de Montaigne. W bardzo osobistym wystąpieniu Pisar mówił o tragicznych wydarzeniach, które przeżył m.in. w Białymstoku i o znaczeniu przyjazdu do tego miasta. "Przyjechałem tu nie tylko jako intelektualista, ale żyjący świadek tego, co się tutaj stało" - mówił Pisar. Podkreślał, że w jego opinii młodzi ludzie chcą wiedzieć, jaka była przeszłość ich kraju, chcą znać rolę żydowskiej społeczności w tworzeniu kultury i życia gospodarczego kraju. "Nie zabyłem (nie zapomniałem) kompletnie polskiego języka. Mogę się wyrazić i akcent jest niezły, no ale ja nie mogę mówić z niuansami w tym języku" - powiedział nagle po polsku Samuel Pisar, którego wystąpienie było po angielsku. Konferencja uzyskała poparcie ze strony byłej Prezydent Parlamentu Europejskiego - Pani Simone Veil, Prezydenta Conseil Répresentatif des Institutions Juives we Francji - Pana Richarda Prasquier, a także ze strony Prezydenta Izraela - Pana Shimon Peres oraz Dyrektora Yad Vashem w Jerozolimie - Pana Avner Shalev. Konferencję wspierało także Ministerstwo Spraw Zagranicznych RP, Marszałek Województwa Podlaskiego, Żydowski Instytut Historyczny, Instytut Pamięci Narodowej Oddział w Białymstoku, wielu Polaków z naszego kraju, środowiska naukowe i instytucje działające na rzecz dialogu i porozumienia oraz przedstawiciele Białostockiej Społeczności Żydowskiej zamieszkałej w Polsce i na świecie.
Dr Grażyna Olszewska – Baka * Informacje organizacyjne znajdują się na stronie internetowej Konferencji: www.searchingmemory.pl ADRES KORESPONDENCYJNY KONFERENCJI: Polsko-Francuska Fundacja Nowych Praktyk Demokratycznych 15-277 Białystok, ul. Świętojańska 12 Strona internetowa Fundacji: www.nowademokracja.pl |
