O judaizmie

Marc Stern: "Co to jest judaizm?"

Jeszcze kilka dziesiątków lat temu byłoby to nie do pomyślenia: oto oficyna Ojców Jezuitów wydaje wprowadzenie do religii żydowskiej autorstwa... ortodoksyjnego rabina. Dziś, po Soborze i po tym wszystkim, co dla zbliżenia chrześcijańsko-żydowskiego zrobił papież Jan Paweł II, sytuacja jest inna, choć trudno powiedzieć, by otwartość Wydawnictwa WAM była normą, zwłaszcza w polskim Kościele.

2003-10-12


Fakt, że Wydawnictwo WAM mieści się w Krakowie, ma w tym przypadku szczególne znaczenie. Autor książki, Marc Stern, rabin gminy w Osnabrück, przyznaje się bowiem do pokrewieństwa ze słynnym Mojżeszem Isserlesem, którego grób na krakowskim Kazimierzu - kilkanaście minut od klasztoru jezuitów na Kopernika - stanowi do dziś cel pielgrzymek. Rabbi Mojżesz Isserles, zwany Remuh, żył w latach 1525-1572. Jego imię nosi zarówno stary cmentarz kazimierski, jak i położona obok, do dziś czynna synagoga.

"Mój przodek - pisze rabin Stern w przedmowie do polskiego wydania - jest autorem dzieła znanego pod tytułem "Mappa" ("obrus"), stanowiącego niezbędny dodatek do traktatu Rabbiego Józefa Karo "Szul-chan Aruch" ("nakryty stół"). To wspólne dzieło opublikowane w 1569 roku pozostaje do dzisiejszego dnia przedmiotem studiów we wszystkich żydowskich instytucjach szkolnych i jeszybotach na całym świecie. "Nakryty stół" jest zbiorem praw judaizmu, stanowi streszczenie całego Talmudu i wyjaśnia nasze tradycje. W swej przedmowie Rabbi Mojżesz Isserles pisał: ťPrzyszedłem, by na ustawionym stole położyć obrus oraz smakołyki i delikatesy, które wszyscy polubią". Cztery i pół wieku później mnie z kolei spotyka szczęście, zaszczyt i przywilej napisania podobnej książki na temat judaizmu i jego tradycji dla współczesnych czytelników”.

Książka rabina Sterna to "odpowiedzi na najczęściej stawiane pytania", rodzaj vademecum, które obejmuje podstawowe zasady judaizmu jako "sposobu życia zanurzonego w religii", a więc zarówno doktryny, jak i złączonego z nią obyczaju, reguł rządzących codziennością pobożnego Żyda, porządku świąt Roku żydowskiego i sposobu ich obchodzenia. Są tu objaśnienia dotyczące podstawowych pojęć i symboli używanych w judaizmie, zwięzłe informacje o kilku jego wybitnych przedstawicielach, takich jak Raszi, Majmonides, wspomniany już Isserles, twórca chasydyzmu Baal Szem Tow czy Gaon z Wilna, oraz o najważniejszych etapach najnowszej historii Żydów: tragedii Szoa i powstaniu państwa Izrael.

Nie jest to więc podręcznik do studiowania w szkołach żydowskich, ale rzecz popularna, skierowana do ludzi, którzy o judaizmie wiedzą niewiele albo nic. I taką funkcję - dobrze rozumianej popularyzacji - niewątpliwie spełnia.

(Wydawnictwo WAM, Kraków 2003, s. 174. Przekład: Magdalena Ruta. W tej samej oficynie ukazała się przed czterema laty wspaniale wydana księga "Obrzędy i symbole Żydów", autorstwa Simona Philipa De Vriesa, rabina holenderskiego Haarlemu, zamordowanego w 1944 roku w obozie Bergen-Belsen, w przekładzie z niderlandzkiego Andrzeja Borowskiego.)

Tygodnik Powszechny